Best een bijzondere vraag in een tijd waarin we geen echte winters meer hebben en we
overspoeld worden met allerlei exotische planten van over de hele wereld.
Gerard van Buiten die als hortulanus werkt aan de Universiteit van Utrecht heeft ons uitgelegd dat
verschillende dingen meespelen als het om winterhardheid gaat.
Allereerst kijken we waar en wat de natuurlijke standplaats van de planten is.
Zo groeit bijvoorbeeld Sempervivum [ huislook ] van nature op 2000 meter hoogte op de rotsen in
de Alpen. Ze verdraagt dus veel kou maar absoluut geen natte voeten. Zodra je haar in de
potgrond zet , zal ze door onze natte winters wegrotten.
Een ander voorbeeld is Magnolia soulangeana.
Bij ons kunnen de bloemen lelijke schade oplopen van de late nachtvorst. Van oorsprong komen
Magnolia’s voor in China waar een landklimaat heerst en ze geen last hebben van het gekwakkel
tot mei. Dus wil je mooie bloemen ga dan voor de herfstvarieteit.
Maar ook de natuurlijke standplaats kan verwarring geven. Zo wordt bijvoorbeeld de boomvaren
gevonden in een uitgestrekt gebied van Nieuw-Zeeland . Maar hoe zuidelijker de vindplaats daar
hoe kouder het daar is. En dat kan nu net het verschil zijn in winterhardheid hier. Voor ons zou het
fijn zijn om te weten waar de plant of het zaad precies gevonden is.
Vorstschade bij bamboe kent verschillende fases. Als eerste aan het blad, daarna zwarte plekken
aan de halm en de laatste fase aan de wortels. Wil je verzekerd zijn van een winterharde bamboe ,
vraag dan bij de kweker naar een soort die pas bij -15 bladschade heeft.
Soms kun je helemaal niet gelijk zien dat de boom geleden heeft. Eucalyptus blijft na de vorst
zelfs nog een paar weken groen en laat dan plotseling zijn schors vallen.
Zodra je weet waar de plant vandaan komt zou je ,op een kaart die de winterhardheidszones
aangeeft , kunnen zien of de plant het hier zou doen. Amsterdam heeft zone 8 en elke zone
daaronder [ 1 tot 7] zou goede planten kunnen opleveren voor ons klimaat.
Er zijn dan overeenkomsten qua klimaat maar ook kunnen er duidelijke verschillen zijn. Op de
Alpen bijvoorbeeld overwinteren de Astrantia en Alchemila onder een dik pak sneeuw.
Heel andere planten zoals de Camelia hebben juist een flinke humusrijke strooisellaag nodig. Van
oorsprong groeien die in een bosrijk gebied waar ze slechts een oppervlakkig wortelgestel
kunnen aanmaken vanwege de boomwortels. Omdat ze wintergroen zijn en dus veel verdampen
in de winter hebben ze een schaduwrijke plek nodig.
Beschutting is een andere reden waardoor een plant winterhard kan zijn. Denk maar aan de oude
slangenmuren. Toentertijd wisten ze al dat appels en peren in de bolling moesten worden geplant
en perziken in de holtes van de muur. Net dat kleine beetje extra warmte in de holling maakte het
verschil. Andere planten die het bij een warme muur naar hun zin hebben zijn de Koraalstruik en
de Calla. We zagen ook een mooi exemplaar van de Tetrapanax , die het prima naar zijn zin had
in een verhoogd bed tegen een muur bij kwekerij de Hessenhof.
Vaak is teveel vocht de boosdoener. Goede drainage doet wonderen. Sommige kleine
rotsplanten , zoals Haberica, en orchideeën zoals Pheione vinden beschutting in spleten van
rotsen en groeien verticaal waardoor het overtollige water kan weglopen. Deze beide planten
doen het ook bij ons goed op een schaduwmuurtje.
En op de zonzijde bovenop zo’n muurtje kunt U prima cactussen planten. Kies dan wel voor de
stekelloze soorten zodat wieden te doen is.
Er zijn diverse methoden om de planten een handje te helpen. Bijvoorbeeld het lekker warm
inpakken met vliesdoek. Zo blijft het rondom het blad luchtig en is er weinig verdamping Of je zou
een dakje boven je rotsplantjes kunnen maken zodat er geen regen of sneeuw op valt.
Meer voor de hand ligt het opeenstapelen van omgekeerde bladeren om de Gunnera tegen de
vorst te beschermen, of het toedekken van vorstgevoelige bodembedekkers met sparrentakken.
Gerard deelde aan het einde van de avond een paar eigen ervaringen.
Edgewortia , een heester die nu [ januari/ februari] prachtig bloeit en heerlijk geurt kan door de
vorst zijn bloemknoppen verliezen.

De waaierpalm moet je kopen bij de kweker als hij daar een paar jaar op de kwekerij heeft
gestaan. Veel zaad van deze palm wordt verzameld in Taiwan en dat zorgt voor niet winterharde
soorten.
Een Musa [ Banaan] loopt na vorstschade eigenlijk altijd wel weer uit , net als de Clerondendron
De vaste balsemien doet het prima in vochtige strooisellaag van een bostuin.
Baptisia is een plant die een lang seizoen nodig heeft om knoppen te kunnen maken voor de
winter begint. Let er daarom op dat bij de kweker deze plant in een grote pot staat.
Dierama ,die menige Engelse tuin siert, groeit in tegenstelling tot zijn natuurlijke plek hier beter op
een zonnige plekje in schrale grond.
En ten slotte de Cyclame, een plantje dat net als de tulp en het schildzaad, zomers onder de
grond verdwijnt omdat de natuurlijke groeiplek dan te heet wordt. Wilt u ook graag zo’n veld vol
cyclamen, geef ze dan af en toe een kalkgift en humusrijke grond onder een bladverliezende
heester. U kunt dan van augustus tot december genieten van Cyclame hederifolium en heeft U er
dan nog geen genoeg van plant U er nog wat Cyclame coum doorheen. Het feest duurt dan tot in
april.
Gerard heeft veel planten de revue laten passeren. Uw grondsoort zand of klei, de ligging van uw
perceel, de schrale oostenwind, verschillende grondhoogtes en de werkelijke vindplaats van het
zaad of plant maken allemaal uit bij de winterhardheid.Wilt u er meer van weten dan kunt U ook
altijd zijn boek nog lezen.
Jolanda.