In deze nieuwsbrief een favoriet van Marjan van der Voort die in verband met haar verhuizing veel planten niet mee heeft genomen. Veel winterse plaatjes en weetjes want we werden toch even verrast door sneeuw en ijs. Nico Brantjes over water als onze schaarse vriend, de nieuwe coördinatoren van de kwekersclub stellen zich aan ons voor en natuurlijk een update over onze komende activiteiten. Leuk om te weten dat u van Suze Peters, die de lezing van woensdag 7 februari komt verzorgen, ook podcasts kunt beluisteren. Een eerste belangrijke wijziging in ons jaarprogramma: de busreis welke wederom door Armanda en Helen wordt georganiseerd staat nu gepland op zaterdag 6 juli. Dat duurt nog even. Eerst maar naar de lezing over plaagdieren.

Riet Vroegop overhandigde mij “de schep“ en toen pas ben ik gaan denken of ik eigenlijk wel een favoriete plant heb. Ik vind zoveel planten mooi en ook bomen, maar die laatsten vallen gelukkig af voor dit artikeltje. In september vorig jaar zijn we verhuisd naar, gelukkig, een huis met een tuin op een heel mooi plekje en langs een watertje. Midden in de zomer gingen we inpakken, maar planten mee verhuizen: hoe doe je dat dan?  En als ik al genoeg tijd zou hebben gehad dan zou het bovendien ook geen goede tijd zijn om planten mee te verhuizen. En een tuin achterlaten met kale stukken voor de volgende bewoners is natuurlijk ook geen optie 
Wat ik wel graag meegenomen had, was de Mispel (Mispelis germanica} een kleine boom, waarin ik wel meer dan ongeveer 5 jaar geleden, na de Kerst een bes van een mistletoe, of wel vogellijm of maretak in de schors had gedrukt en waar uiteindelijk een indrukwekkende plant/ struik in de stam te voorschijn kwam. Onmogelijk mee te verhuizen dus. Misschien wel een idee om hier, in de nieuwe tuin, opnieuw een poging te wagen.

Jammer genoeg kon ik dus heel weinig meenemen naar de nieuwe tuin. En moest ik eigenlijk helemaal opnieuw beginnen. Veel tegels gewipt, nieuw aarde aangebracht en nieuwe borders gestart met zaaigoed en planten van vrienden en kennissen en van Groei&Bloei van de voorjaarsmarkt. Waar ik wel erg gehecht aan was geraakt waren de verschillende rozen die ik ook moest achterlaten, ik denk dat ik de voorliefde voor rozen meegekregen heb van mijn opa, die in mijn jeugd wekelijks op bezoek kwam en altijd heel veel te vertellen had. Hij was in zijn werkzame leven tuinman en rozenkweker geweest; hij vertelde veel over zijn ervaringen met planten en kwam in elk geval elk jaar de rozen snoeien. Het ‘tuinen” zit misschien wel een beetje in mijn genen? 
In elk geval heb ik er wel veel plezier in om met planten bezig te zijn. 
Nu dan toch een favoriete plant: 2 nog wel, plant die ik voor de nieuwe tuin vrij snel gekocht heb, is de klimroos Guirlande d’Amour. Ze staan nu naast elkaar tegen een muur aan een klimrek in de volle zon. In de “vorige tuin” bloeide hij van juni tot in het najaar. Een prachtige roos met kleine halfgevulde, heerlijk geurende witte bloemen met gele meeldraden in trossen. Een groot voordeel is dat deze roos geen last heeft van rozenziektes.

Het schepje geef ik graag door aan Guus van der Schaaf, die ik ken als oud collega en waar ik graag een kijkje neem in haar prachtige tuin.

Onkruid en plaagdieren in de tuin. Wat wil dit zeggen. Zijn ze belangrijk voor je tuin? Waarom zijn ze er, moet je ze vertrappen of vertroetelen en wat kan je doen om je planten te beschermen en de schade te beperken anders dan het gebruiken van gif of je tuin betegelen. Het gaat slecht met de insectenstand, het klimaat verandert, verstening van tuinen. Als tuineigenaar kun je meehelpen om de wereld te verbeteren. Het moet anders, het kan anders. Suze Peters, auteur van bestseller het Onkruidboek en het Plaagdierenboek, is al 20 jaar tuinontwerper en komt op woensdagavond 7 februari ons vertellen hoe wij dit kunnen bewerkstelligen.

De lezing wordt gehouden in sporthal De Bloemen in Castricum en begint om 20.00 uur en de zaal gaat om 19.30 uur open. De toegang is gratis voor leden van Groei & Bloei. Niet-leden zijn van harte welkom en betalen een bijdrage van € 4,--.

Sinds dit jaar zijn wij de coördinatoren van de Kwekersclub van Groei & Bloei. Ik zal ons even voorstellen: 
Wij zijn Jan en Erica Davids en wonen in Heiloo. Erica in het dagelijks leven werkzaam als secretaresse van de projecten in het Noordwest Ziekenhuis in Alkmaar en Jan is sinds een paar jaar gepensioneerd en was in zijn werkzame leven kok en de laatste jaren bezigheidstherapeut met mensen met een al dan niet aangeboren hersenafwijking waarbij hij, samen met hen, de tuin en de dieren verzorgde. Sinds kort hebben wij zelf ook een moestuin waar we heel blij mee zijn.

Wat doet de Kwekersclub?
iedere tuinierder kent dat wel: te veel stekken of te veel exemplaren van dat ene plantje, te veel gezaaid stekgoed. Bijvoorbeeld de digitalis wil door zijn zaden overal in de tuin opkomen, ook op plekken die je niet voor ogen had. Sommige plantjes komen gewoon aanwaaien of kruipen onder de heg door. De kwekers van onze afdeling zetten deze plantjes dan in een potje met goede potgrond waar deze rustig en met veel liefde kan groeien. Zo vullen de potjes zich. Deze plantjes, allemaal verschillend, worden door een enthousiast team van verkopers van onze afdeling verkocht tijdens diverse groenmarkten, denk aan de markt bij Kapitein Rommel, de voorjaarsmarkt in de tuin van de familie Röling en de najaarsmarkt in Limmen. Met de opbrengst worden activiteiten voor onze leden georganiseerd.

Op dit moment zijn er zo'n 15 kwekers actief, maar als het je leuk lijkt kun je met ons contact opnemen. Wij zijn bereikbaar via mail: erica2005@live.nl of 06-14020843. Dan rest ons nog iedereen een heel mooi planten- en bloemen jaar toe te wensen.

Regen, gratis verkregen, vochtig aaneengeregen zijn we soms tegen.
Regen meestal ongelegen, toch genegen, velden en wegen, schoon te vegen.
Regen in achting gestegen, verfrist overwegen, toch een zegen, die regen.

De uitspraak ”Eerst water en de rest komt later” spreekt mij als voormalig vrijwillig brandweerman aan en ik geloof dat eenieder dan denkt aan brandwonden. Maar water is meer dan verkoeling. Water geeft plezier bij sport en recreatie. In bevroren staat kunnen we ons middels schaatsen snel verplaatsen. Het is een (goedkoop)transportmiddel als we denken aan scheepsvaart. We hebben het dagelijks nodig in ons leven en ons lichaam bestaat voor het grootste deel uit water. Een groot deel van de wereld is water. Een onuitputtelijke bron zou je zeggen. We drinken het, het is een transportmiddel voor mens dier en de natuur groeit door water. De natuur die zo ontzettend veerkrachtig moet zijn bij droogte en overstroming. Lees hier dit artikel van Nico Brantjes verder: https://midden-kennemerland.groei.nl/tuintips-info/leeg-6

In verband met een knieoperatie van onze cursusleidster starten de workshops niet in januari, maar in februari. 
De workshops zullen worden gehouden op dinsdagmiddag 20 februari en woensdagavond 21 februari en de tweede serie, dat wordt een Paasschikking, op dinsdagmiddag 19 en woensdagavond 20 maart (eigen schaal meenemen) en de laatste keer op dinsdagmiddag 16 en woensdagavond 17 april.  U kunt ook een of twee losse workshops meedoen. Heeft u zich nog niet aangemeld? Kijk hier voor meer informatie en aanmelding:https://midden-kennemerland.groei.nl/home

Bij planten die een lange aanloop en veel warmte nodig hebben loont het de moeite om al extra vroeg te beginnen met zaaien, dat kan al in januari. Geduld is dan een schone zaak, net als werken: altijd met schone spullen. Gebruik goede zaaigrond en zet ze op een plek waar de temperatuur redelijk constant blijft, er voldoende licht is en zorg regelmatig voor ventilatie. Je kan nu al basilicum, begonia, dahlia, geranium, pepertjes, ridderspoor en natuurlijk lathyrus zaaien.

Vind je het ook leuk om te zaaien en plantjes zelf op te kweken, kom dan eens naar onze zaaiclub. Wij komen twee keer per jaar bij elkaar. Eerst in het vroege voorjaar om zaden uit te wisselen en dan, meestal 6 weken later, om de jonge plantjes die over zijn met elkaar te ruilen of weg te geven. Het geeft altijd veel voldoening om zelf plantjes te kweken. Kom eens een keer de sfeer proeven of wil je meer weten over de zaaiclub, neem dan even contact op met Bart Korf: bkorf.1@kpnmail.nl

Appel- en perenbomen gaan nu in rust. Tussen december en maart staat de groei stil en dat is een goede tijd om te snoeien. Nu de bomen kaal zijn heb je ook een goed overzicht. Een jonge fruitboom moet nog goed in vorm komen. Een volgroeide appel- of perenboom (5 jaar of ouder) bekijk je eerst van een afstand zodat je kunt zien hoe de vorm is en of de takken goed verdeeld zijn. Nico Brantjes zal u aan de hand nemen bij deze snoeicursus. Na een theoretisch gedeelte neemt u zelf de snoeischaar ter hand.

De workshop wordt gehouden op vrijdagochtend 16 februari van 10.00 tot plm. 12.30 uur en zal gehouden worden in De Trog op het  Willibrorduslandgoed in Heiloo. Ingang via Rosendaal, t.o.v. de brandweer. De kosten bedragen voor leden van Groei & Bloei € 11,50 en voor niet-leden € 17,50 . Aanmelden kan vanaf 9 februari bij Mercedes Docter: benzdocter@icloud.com. Het bedrag dient voor 15 februari betaald te zijn op NL03RABO0336454589 tnv KMTP Heiloo onder vermelding van uw naam en snoeicursus. Bij vorst wordt de workshop een week opgeschoven. 

IJshaar kan ontstaan als de luchttemperatuur even onder het vriespunt ligt. Bij de stofwisseling van de in het hout levende schimmels komt onder andere water vrij dat door zeer kleine openingen in het hout (houtstralen) naar buiten wordt geperst. Het naar buiten geperste water bevriest tot een fijne structuur die op haar lijkt. Een hoge luchtvochtigheid is noodzakelijk voor de succesvolle vorming van ijshaar. Zolang de schimmels water blijven produceren en de klimatologische omstandigheden gunstig blijven, kan ijshaar aan blijven groeien. Als de luchttemperatuur te laag wordt, daalt de stofwisseling van de schimmels tot zo'n laag niveau dat er onvoldoende water geproduceerd wordt. Het is dus niet standaard dat bij vorst ijshaar verschijnt. IJshaar is zeer teer en smelt na aanraking direct weg de meeste kans om het te zien is 's morgens en op schaduwrijke plaatsen.

Wintertalingen zijn kleine eenden. Een volwassen wintertaling is ca. 35 cm groot en 350 gram zwaar. Het is daarmee de kleinste eend die in Europa voorkomt. Wintertalingen leven vooral in open gebieden met een moerassig karakter. Ze houden van ondiep water, zowel zoet als zout. Met de kop onder water verzamelen ze kleine waterdieren en plantaardig materiaal. In de winter verblijven wintertalingen in grote groepen in ons land. De oudste wintertaling ooit gevonden aan de hand van een ring is 27 jaar geworden!

Nog meer mooie winterplaatjes. Pannenkoeken- of grondijs vormt zich dieper in het water en komt naar de oppervlakte. Het zijn waterbellen die opstijgen. Water van nul graden is lichter dan water van vijf graden. Dus als een waterbel lichter is dan de omgeving, dan stijgt het op. Als hij bovenkomt bevriest hij heel snel. De schijven lijken soms een beetje op gestold vet door de troebele kleur. Dat komt omdat de waterbellen materiaal van de bodem meenemen. Door stromend water tollen ze een beetje waardoor ze die vorm houden,  De kou en wind van afgelopen periode spelen daar ook een belangrijke rol bij, dan vriest het behoorlijk aan de oppervlakte waardoor zo'n belletje in een keer bevriest.

Een vlinder in huis gevonden in de winter? Door de warmte binnen blijft hij actief, waardoor de vlinder veel te veel energie verbruikt. Daarom kun je hem beter voorzichtig buiten zetten en vrijlaten op een beschutte plek en als het heel koud is en/of vriest dan kan de vlinder ook worden overgebracht naar de garage of schuur.  Hier kan hij zelf een goed plekje opzoeken om te overwinteren. In Nederland overwinteren de citroenvlinder, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos. De citroenvlinder is straks een van de eerste vlinders die wij in het voorjaar zien vliegen. Soms al in februari.

In de wintermaanden voer je de tuinvogels wellicht wat bij. Het helpt ze juist om de gure nacht te overleven. Maar vogelvoer kan ook bederven en is dan ongezond voor vogels. Ook kunnen zieke vogels elkaar op een voerplaats sneller besmetten. Daarom een paar vogelvoerplanketiquette:

1. Voer hoeveelheden die voor de avond op gaan, zodat er geen resten overblijven op de grond of op de voertafel.
2. Borstel of schud voerhuisjes, voertafels en silo’s regelmatig schoon.  Als zaden gaan klonteren of ontkiemen: weggooien
3. Ververs water in waterbakken regelmatig.
4. Ontsmet de voer- en waterplaats af en toe met kokend water
5. Vooral vetbollen en vogelpindakaas kunnen sneller bederven met zacht, nat weer. Ruikt het vetbolletje vies of komt er een zwarte of witte waas dan is het tijd om het weg te gooien.
6. Verplaats de voertafel/plek af en toe om te voorkomen dat ziekteverwekkers zich ophopen.

2024 is het jaar van de huismus. De huismus is nog steeds een veelvoorkomende en bekende vogel. Maar hij is sinds de jaren 80 wel zó fors achteruit gegaan, dat hij inmiddels op de rode lijst is terechtgekomen. Belangrijk om de huismus goed te monitoren. Doe daarom mee aan de Tuinvogeltelling op 26, 27 en 28 januari. Tijdens deze tuinvogeltelling geniet je een half uurtje van de natuur in je eigen tuin of balkon. Hoe tel je, wat kan ik aan vogelsoorten verwachten in mijn tuin en tips en tricks vindt u op: https://www.vogelbescherming.nl/tuinvogeltelling.

Met de kerst bloeiden langs snelwegen en aan bosranden al volop hazelaars (Corylus avellana). Ze horen thuis in de berkenfamilie (Betulaceae) en zijn naaktbloeiers. Het zijn struiken: ze komen als een toef takken uit de grond, en groeien uit tot een meter of zes hoog.  Mannelijke en vrouwelijke bloemen zitten aan dezelfde struik. De mannelijke katjes – gele staartjes – vallen het meest op, Van de vrouwelijke bloemen moet je weten dat ze er zitten anders kijk je er overheen. Het lijken gewone knoppen maar er komt een rood sterretje op: de stijlen. Met drie of vier samen zitten de vrouwelijke bloemen in één knop. De mannelijke bloemen bestaan uit meeldraden hangend onder een klein rond dakje, in grote hoeveelheden groeiend aan een langgerekt katje dat in de wind kwispelt. De hazelaar wordt door de wind bestoven. Handig dat het blad later verschijnt dan de bloemen, dat hangt dan niet in de weg. De hazelaar wordt tot 6 meter hoog en gaat pas na tien jaar vrucht drage

Bijen profiteren van bloeiende hazelaars. Al bestuiven ze deze niet, de bijen zijn blij met het stuifmeel. Wanneer in februari de eerste honingbijen vliegen, bloeit de hazelaar meestal nog. Zoals bij alle windbloeiers is de stuifmeelproductie overvloedig. Ieder katje kan enkele miljoenen stuifmeelkorrels produceren. De stuifmeelklompjes zijn groenachtig geel. De voedingswaarde van het stuifmeel is gering en de katjes produceren geen nectar, maar omdat de hazelaar zo vroeg in het jaar bloeit, is hij toch van grote waarde voor de bijen. Imkers planten hazelaars dan ook aan om bijen van stuifmeel te voorzien.

Totaal geen familie van de hazelaar is de toverhazelaar (Hamamelis), die bovenaan deze nieuwsbrief staat afgebeeld. De toverhazelaar komt uit een gedeelte van China waar het juist kouder is dan bij ons en waar de plant dan ook wijselijk tot het plaatselijke voorjaar wacht alvorens te bloeien; het zijn onze kwakkelwinters die middenin de winter suggereren dat het voorjaar al is aangebroken, waardoor de toverhazelaars eigenlijk voortijdig bloeien en geuren.

Dan is er ook nog een schijnhazelaar (Corylopsis), ook afkomstig uit China en ook geen familie van de hazelaar. De naam bekent dat hij op de hazelaar lijkt. Volgens de omschrijving bij een kweker een absoluut plaatje die in zowel het voor- als in het najaar bloeit.

Anke van Kruijssen, onze secretaris, heeft het sociaal jaarverslag over 2023 gemaakt. In dit fijne leesbare verslag vindt u al onze activiteiten terug over het afgelopen jaar. Het sociaal jaarverslag vindt u terug op onze website: https://midden-kennemerland.groei.nl/home

Suze Peters, de spreekster die ons op woensdag 7 februari meer komt vertellen over plaagdieren in onze tuin heeft ook diverse podcasts gemaakt over onkruid, plaagdieren enz.. https://tuinschool.online/podcast-onkruidspreekuur/

De Nederlandse Tuinenstichting, waar onze afdeling donateur van is, heeft een overzicht opgenomen waar je in Nederland sneeuwklokjes kan vinden. Texel is een waar sneeuwklokjeseiland. Er worden zelfs sneeuwklokjesdagen gehouden op zaterdag 17 februari, dinsdag 20 februari, en zaterdag 24 februari. https://www.tuinenstichting.nl/nieuws/open-tuinen-met-sneeuwklokjes-2024/

De lezingen beginnen om 20.00 uur. De zaal gaat om 19.30 uur open. Het overzicht van de lezingen in 2024 vindt u terug op de website

• woensdag 7 februari een lezing over bladluis en andere plaagdieren door Suze Peters. Castricum De Bloemen
• vrijdag 16 februari Snoeicursus o.l.v. Nico Brantjes, De Trog, Willibrordusterrein Heiloo
• dinsdagmiddag 20 en woensdagavond 21 februari. Workshop bloemdesign, Ter Coulsterkerk Heiloo
• zaterdag 24 februari uitdeeldag bomen van Meer Bomen Nu: Beverwijk Park Westerhout .
• zaterdag 2 maart uitdeeldag bomen Heemskerk Boerderij Dierendorp 
• woensdag 6 maart Bart Korft over wilde planten van Noorwegen. De lezing is aansluitend op de ALV. Ter Coulsterkerk, Heiloo
• dinsdagmiddag 19 en woensdagavond 20 maart. Workshop bloemdesign, Ter Coulsterkerk Heiloo
• laatste week van maart: workshop wilgenspiraal maken. Een natuurlijke steun voor klimmers. In de volgende nieuwsbrief volgt hierover meer informatie.