Beste Groei en Bloeiers,

Mogelijk kennen jullie mij als Heemskerks groenman/ontwerper o.a. van de historische tuin bij kasteel Assumburg. Daarbij heb ik rond 2008/2009 een boomgaard bedacht en ontwikkeld met 150 stuks hoogstamfruitbomen van oude tot zeer oude rassen. In die tijd heb ik mij verdiept in dat oude fruit en kreeg hulp van de POMologische Vereniging Noord- Holland.

Het is inmiddels in Heemskerk een mooie boomgaard geworden, die door vrijwilligers wordt onderhouden. Als rasechte Uitgeester kwam ik in 2016 ook op het idee een tweetal, uit Uitgeest afkomstige en bijna uitgestorven, rassen weer nieuw leven in te blazen en te promoten, namelijk de Assumer Peer en de Uitgeester Zoet. Dat heeft geleid tot de actie ”Uitgeest wordt Fruitgeest” en inmiddels zijn daarvan ruim 175 boompjes aangeplant. Een succes dus en zo’n vergelijkbare actie zou ook plaats kunnen vinden in Velsen en omgeving.

Door een gepensioneerd fruitkweker met een enorme kennis van oud fruit uit Middenbeemster, werd ik op het spoor gezet op een oud kersenras dat in het verre verleden veel is aangeplant in de omgeving van Velsen en dat is de Velser Kers. Hij vertelde mij dat met dit kersenras destijds geteeld werd en de kersen daarna in o.a. Amsterdam en Haarlem en omstreken op de markt kwamen en aan de deur werden verkocht. Het was blijkbaar een zeer smakelijke kers en hij bleek ook goed te gedijen zo dicht aan de kust. Het was een enigszins langwerpige kers die al in 1743 bekend stond als Praagse Muscatel of Plälzer Kirsche maar in Nederland Velser Kers werd genoemd. Zo werd hij in het bekenden boek Fructologica van Johann Hermann Knoop uit 1758 beschreven. Ook in 1806 wordt hij in het fruitkundig Woordenboek van J.F.Serrurier eveneens onder de loep genomen. Toch is deze lekkere kers rond 1840 in de vergetelheid geraakt en uiteindelijk zijn de toenmalige kwekers overgegaan op de aardbeienteelt. Het tijdperk Velser Kers was voorbij en uiteindelijk verdween het ras. Maar gelukkig werd in 1996 op het landgoed Beeckestijn toch weer een kleine kersenboomgaard aangelegd, als herinnering aan het verleden maar helaas wel zonder de Velser Kers. Het terugvinden van dit oude ras heeft wel wat voeten in aarde gehad, want waar haal je die verloren gegane originele kersenbomen vandaan. Via het terugzoeken van de Praagse Muscatel werd in Oostenrijk (Obsthügelland) nog een exemplaar teruggevonden en uiteindelijk is via een lid van de POMologische Vereniging wat enthout overgedragen aan een kersenboom kweker in Baarlo. Hierdoor werd het mogelijk gemaakt deze bijzondere kers weer op te kweken met als resultaat dat in de tuin van Beeckestijn een echte Velser Kersen kan worden aangeplant. Ook op de collectieboomgaard in Middenbeemster staat inmiddels een geslaagde “”enteling”” van de Velser Kers. Een prachtig initiatief dat uiteindelijk als geslaagd mag worden beschouwd. Maar deze actie zou mijns inziens een vervolg moeten krijgen voor de burgers van Velsen en omgeving.

Mijn idee was te inventariseren of er in Velsen en omgeving bij bewoners met een tuin interesse is om ook eens zo’n bijzonder kersenras te bemachtigen. Misschien middels een vergelijkbare actie zoals ”Uitgeest wordt Fruitgeest” maar dan met de actie ”Verspreid de Velser Kers”. Het zou mooi zijn om een stukje Velser historie terug te brengen bij bewoners in hun woonomgeving. Met het inventariseren was ik er natuurlijk nog niet, want het is dan de uitdaging om raszuiver enthout te verkrijgen en op de juiste tijd de enten op speciale onderstammen te (laten) plaatsen. En daarna moeten we geduld hebben om de bomen te laten aanslaan en te laten groeien. Als alles meezit kan de echte liefhebber met historisch besef uit Velsen op zijn vroegst komend najaar (2019) maar mogelijk ook later de eerste jonge Velser Kers tegen kostprijs in ontvangst nemen. Inmiddels hebben 30 inwoners van Velsen zich gemeld en steunen dit initiatief. Ik heb sinds kort ook al een paar takjes kunnen bemachtigen van een boompjes dat vorig jaar in Nederland was geënt. Daarna heb ik een kweker gezocht die ze voor mij ent op de Zoete Limburgse Boskriek (als onderstam).

En nu maar hopen dat de actie weer zal slagen en de Velser kers weer zal groeien en bloeien en daarna uiteindelijk lekkere kersen zal leveren. Jullie horen nog van mij.

Nico Brantjes