Taaie takjes zijn een kenmerk van de papierstruik (Edgeworthia chrysantha), maar hoezo? De struik zag ik voor het eerst bij kwekerij Weigelia in Heerhugowaard in maart 2020 en de verrassende vertakkingen van de okerkleurige dikke twijgen en de geurige wit-geel-oranje bloementuiltjes waren onweerstaanbaar. Deze mooie struik komt oorspronkelijk uit zuid-oost China of de Himalaya, maar werd in de 16e eeuw ook al in Japan gekweekt. De twijgen zijn zo taai dat je er een knoop in kunt leggen en dat heeft vast te maken met een sterke en vezelige bast. Het verhaal gaat dat de bast gebruikt werd voor bijzonder papier: het Japanse papiergeld zou er een tijd lang van gemaakt zijn. Papierstruik of ‘paper bush’ is dus een begrijpelijke naam voor de botanische verzamelaar uit het westen.

In maart 2022 is onze papierstruik prima aangeslagen en vangt met zijn bedwelmende geur de aandacht van de tuinier. Langzaam dringt het tot mij door dat ik de naam papierstruik toch wel eerder ben tegengekomen. Gravend in het geheugen borrelden gedachten aan een trektocht die Ria en ik maakten door het Nepalese bergland op. Dat was omtrent de jaarwisseling 1979-1980: we waren op weg in de richting van de Mount Everest met Nepalese gidsen en daarbij kwamen we door kleine dorpen, waar allerlei ambachten bedreven werden. Ook het met de hand scheppen van papier was prachtig te zien. Handwerk hield ons toen ook al bezig (Ria was lerares handvaardigheid!) en waarschijnlijk doordat we zo kien daarop waren werd ons verder een wit-bloeiend struikje aangewezen, een ‘paper bush’. Dromend bij de Edgeworthia in onze tuin dacht ik ineens: het zal toch niet waar zijn …….. dat dezelfde ‘paper bush’ nu in onze tuin staat?

Vind ik de dia, 42 jaar oud, van de Nepalese ‘paper bush’ nog weer terug in oude foto-dozen? Dat lukte wonderwel en ook het bedrijf van de papiermakers is prima te zien. Maar nu: is deze ‘paper bush’ op het Nepalese platteland identiek aan onze papierstruik in Heiloo? Het struikje op de dia lijkt wel witte kelkjes te hebben maar heeft ook groen blad. Even zoeken op het net levert op dat de ‘Nepalese paper bush’ Edgeworthia gardneri kan zijn, maar de dia laat toch een iets andere plant zien. Dan vinden we thuis blokdrukken op geschept papier, meegenomen uit Nepal, waarop staat: ‘from the bark of the daphne bush’. Het Wikipedia lemma over Daphne bholua zegt dat enkele Daphne soorten gebruikt worden in traditionele Nepalese papier fabricage. Inderdaad Daphne bholua lijkt meer op het gefotografeerde struikje, is groenblijvend en de (geurige) witte bloemen verschijnen in de (late) winter. Daphne dus en geen geen Edgeworthia! Maar toch: Daphne en Edgeworthia behoren allebei tot de familie van de peperboompjes en het zal geen toeval zijn dat ze eigenschappen delen, zoals taaie takjes en geurige winterbloei.

Wim Admiraal

Foto 1 De papierstruik Edgeworthia chrysantha
Foto 2 Bloementuiltjes van E. chrysantha
Foto 3 Papier scheppen op het Nepalese platteland
Foto 4 Nepalees papierstruikje waarschijnlijk Daphne sp.