Met een laagje sneeuw oogt alles anders. Mysterieus, fragiel, sprookjesachtig of verstild. Maar onder de witte oppervlakte kan een hoop gebeuren, dankzij de sneeuw.

Om de kou te overleven komt de stofwisseling bij veel organismen bijna volledig tot stilstand. Dat geldt bijvoorbeeld voor bomen en planten, maar ook voor overwinterende insecten. Zo sparen ze hun energie in een tijd dat er weinig voedsel beschikbaar is. Tegelijkertijd moeten ze zichzelf beschermen tegen bevriezing. Veel dieren verstoppen zich daarom tussen bladeren of net onder de grond. Aarde met een laagje bladeren erover vermindert het warmteverlies van de grond, zodat plantenwortels en dieren meer kans hebben op overleving. Valt er nou een laagje sneeuw, dan werkt dit als extra isolatie. Een slimmigheidje van de natuur, om tijdens vorst de grond met een extra dekentje te bedekken. Hoe dikker, hoe beter de aarde zijn warmte vasthoudt. Dit kan geen kwaad, want dankzij de losse structuur van sneeuw kan er gewoon gaswisseling plaatsvinden en krijgen de spietjes eronder zelfs nog zonlicht. Maar loopt u nu over een besneeuwd grasveld, dan drukt u de sneeuw samen zodat het gras geen lucht meer krijgt en dán is het wel schadelijk.

Bomen en struiken dragen kale takken en verdorde bladeren, dankzij de verminderde sapstroom door het lichaam. Zo verkleinen ze de kans dat ze beschadigen, wat gebeurt als het vocht in de cellen bevriest. Een laagje sneeuw over de bast zorgt voor isolatie. Planten die hun bladeren vasthouden, zoals de wintereik en groenblijvende soorten, vangen meer sneeuw en blijven zo warmer. Daarnaast hebben groenblijvende planten natuurlijk allerlei strategieën om met koude om te gaan, zoals smalle bladeren met relatief weinig oppervlak dat in contact staat met de lucht, zodat ze minder warmteverlies lijden. Veel soorten verhogen het suikergehalte in hun sap, wat werkt als een soort antivries. Voor kale bomen en struiken, heeft sneeuw nóg een handig effect: het voorkomt dat als de zon schijnt, het vocht in hun houtvaten te snel opwarmt en uitzet, wat hun bast kan doen knappen. Handig, vooral bij tuinen met veel (fruit)bomen! Maar sneeuw heeft ook een nadeel. Te veel kan takken zo zwaar maken dat ze breken. Schud daarom voorzichtig doorhangende takken vrij, maar pas daarbij op dat u niet zelf bedolven raakt!

Iris Veltman